سنجش تراکم استخوان چیست؟
سنجش تراکم استخوان یا «دانسیتومتری استخوان» نام روشی است که با استفاده از آن می توان سفتی، سختی و درجه محکم بودن استخوان های بدن را تعیین کرد. برای سنجش تراکم استخوان راه های متفاوتی وجود دارد، اما رایج ترین روش آن استفاده از روش دگزا (DEXA) است.
مقداری از اشعه در استخوان جذب شده و مقداری از آن از استخوان عبور کرده و از سمت دیگر بدن خارج می شود. مقدار هر کدام از این دو اشعه بعد از خروج از بدن، به کمک یک گیرنده اندازه گیری می شود. هرچه تراکم استخوانی بیشتر باشد (به این معنی که خلل و فرج و فضاهای خای ریز داخل استخوان کمتر باشد) مقدار بیشتری از اشعه ایکس را جذب کرده و اجازه عبور اشعه کمتری را می دهد و مقدار اشعه کمتری به گیرنده می رسد. اشعه دریافتی گیرنده (Detector) به یک رایانه انتقال یافته و مقیاس مقدار اشعه به مقیاس میزان تراکم استخوان تبدیل می شود.
با انجام تراکم استخوان گزارش کاملی از نتایج آزمایش به دست می‌آید که نمره آزمون تراکم استخوان در دو نوع سنجیده می شود:
- نمره T(T.score)
مقدار آن تراکم استخوان را در مقایسه با یک بزرگسال با همان جنس با بیشتری میزان ظرفیت استخوان نشان می دهد. در این مقیاس نمره بین 1.1- و یا 2.4 – به عنوان توده استخوانی پایین طبقه بندی می شود و هنگامی که با نمره کمتر از 2.5- مشخص می شود، پوکی استخوان در نظر گرفته می شود. این نمره برای جلوگیری از شکستگی از اهمیت زیادی برخوردار است.
- نمره Z(Z.score)
مقایسه ای را با گروهی از افراد در همان سن و جنس، در شرایط جسمی مشابه نشان می دهد. این امر به پزشک این امکان را می دهد تا در صورت لزوم نظارت بر بیماری یا معالجه خاص را آغاز کند.
|
وضعیت |
سنجش تراکم مواد معدنی (BMD) |
|
طبیعی |
شاخص T از منفی یک انحراف معیار یا بالاتر(1- ≤ T-score) |
|
پوکی استخوان محدود |
شاخص T از پایین تر از منفی یک انحراف معیار و بالاتر تا منفی دو و نیم انحراف معیار (1- > T-score > 5/2-) |
|
پوکی استخوان کامل |
شاخص T از منفی دو و نیم انحراف معیار یا پایین تر(5/2- ≥ T-score) |
|
پوکی استخوان بالا |
شاخص T از منفی دو و نیم انحراف معیار یا پایین تر و رسیدن به حداقل یک شکستگی |
در شرایط زیر توصیه می شود که از تست دانسیتومتری استخوان یا سنجش تراکم استخوان استفاده شود:
- بروز شکستگی بعد از یک ضربه خفیف.
- ایجاد قوز در کمر که اغلب به علت شکستگی های مکرر مهره ها ایجاد می شود.
- مصرف کورتون به مدت طولانی (مصرف این دارو موجب پوکی استخوان می شود).
- nbsp; بروز یائسگی زودرس در سنین کمتر از 45 سال.
- «آمنوره» یا قطع پریودهای قاعدگی قبل از یائسگی به مدت بیش از یک سال.
- وجود بیماری های همراه با پوکی استخوان مانند روماتیسم مفصلی و یا بیماری سلیاک.
- سابقه وجود شکستگی لگن در خانواده مادری.
- nbsp; کم بودن شدید وزن به صورتی که BMI کمتر از 19 باشد.
«محسن ایزدی» کارشناس گروه پیشگیری و مبارزه با بیماری های غیرواگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز
نظر دهید