در سطح جهانی، حوادث خانگی یکی از علت های اصلی ناتوانی های قابل پیشگیری و مرگ و میر در میان کودکان و نوجوانان است.

حوادث خانگی به عنوان بزرگترین علت مرگ پس از یک سالگی شناخته شده و یکی از شدیدترین مشکلات سلامتی جهان امروز است. اما با استفاده از اقدامات پیشگیرانه ساده هم در خانه و هم در محله می توان از حوادث خانگی جلوگیری کرد. باید خانواده ها را از حوادث خانگی آگاه کرده و پیشگیری از حوادث را آموزش دهیم. حوادث در حال حاضر مهمترین موضوع بهداشتی قابل پیشگیری در تمام گروه های سنی، به ویژه در دوران کودکی در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه است و رتبه نخست را در علت های مرگ و میر و ناتوانی ها دارد.

کودکان بیشتر از بزرگسالان در معرض حوادث هستند، زیرا ویژگی های فیزیکی، آناتومیک و فیزیولوژی متفاوتی دارند که با سن و میزان سطح رشد آنها مرتبط است. بررسی ها نشان می دهد که کودکان و نوجوانان آسیب پذیرترین گروه در برابر خطرات و حوادث هستند.

یافته ها نشان می دهد کودکان زیر پنج سال، بیشتر مستعد آسیب های خانگی هستند، زیرا بیشتر وقت خود را در داخل خانه می گذرانند. با وجود اینکه خانه مکانی امن برای کودکان است، اما حدود یک سوم حوادث در خانه اتفاق می افتد.

درمان صدمه های ناشی از حوادث هزینه های مالی هنگفتی را برای سازمان های مراقبت های بهداشتی و همچنین خانواده ها به همراه دارد. شایع ترین آسیب های تصادفی گزارش شده شامل ضربه به سر، زخم های باز و مسمومیت است. صدمات و آسیب به نوزادان و کودکان خردسال اغلب جدی، اما تا حد زیادی با اطلاعات مناسب و اقدامات ایمن قابل پیشگیری است.

کودکان به نظارت بزرگسالان نیاز دارند تا محیطی امن را برایشان فراهم و از آنان در برابر حوادث محافظت کنند. در شرایطی که بسیاری از مادران خارج از خانه کار می کنند، سالمندان می توانند به سلامت و رفاه نسل سوم کمک فزاینده ای داشته باشند. همچنین سالمندان برای نوه های خود منبع مهم دانش و تجربه محسوب می شوند.

پدربزرگ ها و مادربزرگ ها به طور فزاینده ای درگیر مراقبت و محافظت از نوه ها هستند. در جامعه معاصر پدربزرگ ها و مادربزرگ ها نقش فعالی را ایفا کرده و به صورت مستقیم از نوه های خود مراقبت می کنند و والدین را قادر می سازند تا فعالیت حرفه ای، شخصی و سرگرم کننده داشته باشند.

در همین راستا آگاهی آنان از نحوه مراقبت از فرزندان در برابر حوادث، می تواند نقشی تعیین کننده در ایمنی و سلامت داشته باشد. چرا که بیشتر حوادث خانگی از طریق افزایش آگاهی، بهبود محیط خانه و ایمنی بیشتر قابل پیشگیری است. بنابراین آموزش کمک‌ های اولیه به عنوان کمکی که به هر «فرد بیمار یا مجروح تا رسیدن کمک های تخصصی» ارائه می‌شود، در این زمینه اهمیت دارد.

کمک های اولیه بعد از شروع حادثه یا بیماری برای کاهش عوارض و ایجاد آرامش روحی و جسمی به فرد ارائه شده و این اقدامات برای کاهش درد و رنج فرد باید انجام شود. در شرایط پیش بیمارستانی، عوامل کلیدی برای بقا و بهبودی از بیماری و آسیب، حفظ سریع و مؤثر عملکردهای اصلی بدن مانند راه هوایی، تنفس، گردش خون و کنترل خونریزی است.

داده‌ های تحقیقات پزشکی توصیه می ‌کند که حمایت مؤثر از این عملکردهای اساسی بیشترین سهم را در نتایج مثبت برای کودک آسیب‌دیده دارد، به طوری که مداخله سریع و صحیح مراقب می تواند ناتوانی را محدود کرده و شانس بقای کودک آسیب دیده را افزایش دهد و در نتیجه تفاوت زیادی ایجاد کند.

چالش توانمند ساختن همه برای ارائه کمک ‌های اولیه نجات‌ بخش در هنگام مواجهه با یک فوریت پزشکی، مستلزم آن است که همه افراد آموزش ببینند. اگر مراقب کودک اقدامات ایمنی مناسب را انجام دهد، می تواند از بسیاری از حوادث جلوگیری کند.

دکتر «عبدالرحیم اسداللهی»، دکترای تخصی سالمندشناسی دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز