امروزه نوجوانان با مسائل بسیاری روبرو هستند که زندگی آنان را پر استرس می کند؛ مسائلی از جمله فقدان نظارت و حمایت بزرگسالان، تغییر ساختارهای خانواده، کمبود فضای آموزشی، تفریحی و تعاملات اجتماعی مناسب، فقدان الگوی مناسب، فشار همسالان و خشونت های محیطی از این دست است.

برخی نوجوانان برای مقابله با مشکلات زندگی به سوء مصرف سیگار یا مواد دیگر روی می آورند و فکر می کنند این مواد باعث تسلی خاطر و فراموشی مشکلات می شود؛ همچنین لازم است فرزندان شیوه های مقابله با استرس را بیاموزند تا بتوانند تصمیمات درستی بگیرند و به آرامش دست یابند؛ مهمترین عاملی که می تواند به نوجوانان کمک کند که در اینگونه مواقع به مصرف مواد روی نیاورد، ارتباط سالم و حمایت والدین با آنها است.

ارتباط سالم چیست؟

ارتباط در واقع ارسال پیام و دریافت آن از سوی فرستنده و گیرنده است؛ در ارتباط سالم پیام ارسال شده به درستی و تمامی دریافت و ادراک می شود. برای داشتن ارتباط سالم لازم است گوینده خوب و شنونده توانمندى باشیم و بتوانیم موانع ارتباط را کنترل کنیم.

راهبردهای ایجاد و حفظ رابطه سالم با نوجوان

1. -     صادق و آزاد اندیش باشید

هر اندازه صادق و منعطف باشید، نوجوان ارتباط بیشتری با شما دارد و در مورد مسائل مهم خود مانند مسائل جنسی بیشتر با شما همکلام می شوند. لازم است نگرش ها و ارزش های خود را در مورد روابط جنسی، الکل و مواد مخدر به طور واضح و صادقانه بیان کنید و هشدارهایی را در مورد پیامدهای آن مطرح کنید، اما از قضاوت و سرزنش بپرهیزید.

2. -     از شیوه فرزندپروری متعادل استفاده کنید

در این شیوه که انتظارات و میزان محبت شما تعادل نسبی خوبی دارد و همه چیز از شفافیت کافی برخوردار است، می تواند فضایی گرم، مبتنی بر احترام و پذیرش را برای گسترش استقلال نوجوان فراهم کند.

3. -    به کاهش آسیب فکر کنید

تعدادی از والدین تلاش می کنند که آسیب ها را به صورت مطلق از زندگی نوجوان خود حذف کنند، اما واقعیت این است که این ایده که می توان همه رفتارهاى خطاى نوجوان را متوقف کرد، فرض درستى نیست.

پیشنهاد می شود به کاهش آسیب فکر کنیم؛ جایگزینی برای این نگرش انعطاف ناپذیر، بحث کردن با نوجوان خود در مورد انتخاب ها، در نظر گرفتن جوانب مثبت و منفی در مورد فرصت های جدید، بحث به شیوه های غیر تهدیدآمیز، و به دست آوردن درک درست در مورد پیشبرد نتایج است که به آنها می آموزد از مهارت قضاوت خود استفاده کنند.

4. -    تأکید بر مثبت بودن

در هر فرصتی که پیش می آید، ارتباط مثبتی با نوجوان خود داشته باشید؛ اگر اختلافی با نوجوان خود دارید، تلاش کنید مکالمات مثبتی را در مورد مسائل دیگر با نوجوان خود داشته باشید؛ این واقعیت که شما اختلاف دارید به این معنا نیست که هر تعاملی منفی است.

5. -    نوجوان خود را به حضور در فعالیت های فوق برنامه تشویق کنید

مطالعات نشان داده است که حضور در فوق برنامه ها می تواند تاثیر مثبتی بر پیشرفت تحصیلی نوجوانان و رفتارهای مثبت اجتماعی در بزرگسالی آنان داشته باشد؛ همین موضوع آنها را برای رابطه مثبت با شما نیز آماده تر می کند.

6. -    از اعضای فعال در زندگی نوجوان خود باشید

علایق نوجوان خود را بشناسید و به آن توجه کنید؛ در این مورد مهم است که خواست و سلیقه نوجوان را در انتخاب فعالیت ها مدنظر قرار دهیم. اگر فیلم یا سریالى از تلویزیون پخش می شود که مورد علاقه هر دوی شما است، می توانید با هم یا با همه اعضاى خانواده تماشاى آن را به یک برنامه ثابت تبدیل کنید و از همه زمان ها برای با هم بودن بهره ببرید.

7. -    براى با هم بودن وقت بگذارید

انجام فعالیت های مشترک با فرزندان به مدت دست کم روزانه 15 دقیقه، برای ایجاد یک رابطه قوی بین والدین و فرزندان اهمیت اساسی دارد؛ بهتر است انتخاب نوع فعالیت را با توجه به خواست نوجوان و به طور مشترک انجام دهیم. همچنین می توانیم در این زمان کتاب مورد علاقه فرزندمان را با هم بخوانیم یا در بازی مورد علاقه او شرکت کنیم و تعیین قواعد بازی را به عهده وی بگذاریم.

«ندا محمدی»، کارشناس واحد سلامت روان مرکز بهداشت شهدای انقلاب شیراز