ید یک عنصر اساسی برای تولید هورمون های تیروئید و رشد و نمو مغز انسان است و کمبود ید نیز یک معضل قدیمی بشر و یکی از شایع ترین علل قابل پیشگیری آسیب مغزی در دنیای امروزی است.

کمبود ید در رژیم غذایی انسان، موجب بروز عوارض گوناگونی می شود که به مجموعه آنها «اختلال های ناشی از کمبود ید» می گویند. این اختلال ها ممکن است از بزرگی غده تیروئید (گواتر) تا عقب ماندگی فیزیکی و ذهنی (کرتنیسم) را شامل شود. شناخت بشر از گواتر به هزاران سال قبل و از کرتنیسم به صدها سال قبل بر می گردد.

قدیمی ترین، کم خرج ترین و موثر ترین روش جهت پیشگیری از اختلال های ناشی از کمبود ید، استفاده از نمک یددار است. مزیت نمک یددار آن است که صرف نظر از وضعیت اقتصادی و اجتماعی، توسط تمام اقشار جامعه و در تمام فصول سال تقریبا به یک نسبت مورد استفاده قرار می گیرد. کشور های اروپایی و آمریکای شمالی از ده ها سال قبل، با افزودن ید به نمک و مواد غذایی دیگر، توانسته اند به طور موثری از عوارض ناشی از کمبود ید در جوامع خود جلوگیری کنند. امروزه تمام کشورهای دنیا از نمک یددار تصفیه شده استفاده می کنند.

یددار کردن نمک در ایران، از اواخر دهه 1370 شروع شد و در طی سه دهه، با مصرف همگانی نمک یددار توسط خانوارهای ایرانی، معظل کمبود ید در ایران تحت کنترل در آمده است. در طی نزدیک به یک قرن استفاده از نمک یددار تصفیه شده در کشور های مختلف دنیا و در طی سی سال در ایران، تاکنون هیچ گونه عارضه جانبی حاصل از نمک یددار تصفیه شده، گزارش نشده است و نظر بر اینکه مصرف نمک تصفیه نشده در تقریبا تمام کشور های دنیا منع گردیده، گزارشاتی هم از عوارض آنها در دست نیست.

توصیه می شود نمک یددار در ظرف های سربسته و دور از نور و رطوبت نگهداری گردد تا ید موجود در آن از بین نرود، همچنین به منظور حفظ ید نمک در غذا، نمک در دقایق پایانی به غذا اضافه شود.

«مریم مهارت» رئیس گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز